Archiwum – Budowa “Pomnika Wołyńskiego” w Chełmie

W skład obszaru, na którym dokonane zostało ludobójstwo ukraińskie, wchodziły 4 województwa, tj. wołyńskie (zwane dalej Wołyniem), lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie – objęte wspólną nazwą Małopolski Wschodniej .
Polacy żyli na tym obszarze od wielu pokoleń, a w niektórych rejonach od kilkuset lat, lecz stanowili mniejszość w stosunku do głównej grupy współmieszkańców – Ukraińców, w pewnej części określających się jako Rusini, których odsetek ogółu ludności w poszczególnych województwach w 1931 r. był następujący: w woj. wołyńskim – 68%, stanisławowskim – 68,9%, tarnopolskim – 45,5% oraz lwowskim – 34,1%. Polacy, jako druga pod względem wielkości grupa narodowościowa na tych ziemiach, stanowili: w woj. wołyńskim – 16,6%, stanisławowskim – 22,4%, tarnopolskim – 49,3%, lwowskim – 57,7%, przy czym w samym Lwowie 63,5%, Polaków i zaledwie 11,2% Ukraińców . Pozostali mieszkańcy to Żydzi, Niemcy, Czesi, Rosjanie, Ormianie i inni.
Zbrodnie ludobójstwa na wymienionych terenach nacjonaliści ukraińscy zorganizowali w latach 1943-1946 na wielką skalę, ale masowe mordy tych lat były poprzedzone dwiema falami napadów na Polaków we wrześniu-październiku 1939 r. (tuż po wybuchu wojny) oraz w czerwcu-lipcu 1941 r., tj. po napadzie Niemiec hitlerowskich na Związek Sowiecki, oraz częstymi napadami na pojedyncze osoby i rodziny, które odbywały się od 1942 r. na Wołyniu i od 1943 r. w Małopolsce Wschodniej…
…Ludobójstwo ukraińskie jest jedną z trzech „zbrodni nad zbrodniami” popełnioną na narodzie polskim podczas II wojny światowej. Dwu ludobójstw dopuścili się agresorzy-okupanci – Rzesza Niemiecka (ludobójstwo niemieckie) i Związek Sowiecki (ludobójstwo sowieckie), natomiast sprawcami trzeciego byli współmieszkańcy i współobywatele*
* Ewa Siemaszko